Podstawę tworzenia funduszu premiowego dla pracowników umysłowych zatrudnionych na kierowniczych i samodzielnych stanowiskach pracy stanowi określony odsetek zysku. Stąd wielkość funduszu premiowego, stanowiącego źródło pokrycia finansowego wypłacanych premii, zależy od wielkości wyniku finansowego, czyli pozostaje w stałej proporcji do osiągniętego wyniku. ł Chodzi o opłatę (podatek) z tytułu oprocentowania pozostających w dyspozycji przedsiębiorstw środków trwałych.

Z pewnym uproszczeniem można przyjąć, że zysk przedsiębiorstwa stanowi różnicę między wartością sprzedaży (ceną, utargiem) a kosztami produkcji (materialnymi i osobowymi), skorygowaną o saldo strat i zysków nadzwyczajnych.

Powyższe środki mają skłonić przedsiębiorstwa z jednej strony do podejmowania odpowiednich przedsięwzięć zmierzających do usprawnienia produkcji, z drugiej zaś do utrzymywania zasobów produkcyjnych w rozmiarach racjonalnych, czyli na poziomie możliwie najniższym. Bowiem im mniejsze środki angażuje przedsiębiorstwo w wykonanie zadań, tym mniej potrzebuje funduszów obcych (kredytu), a więc i mniej płaci odsetek, które stanowią element kosztów, a w konsekwencji zmniejszają wynik finansowy przedsiębiorstwa. To samo dotyczy opłaty z tytułu oprocentowania pozostających w dyspozycji przedsiębiorstwa środków trwałych: im mniejsza jest ich ilość (wartość), tym niższa jest kwota obciążenia z tego tytułu, a zmniejszenie jej zwiększa zysk przedsiębiorstwa, który służy m.in. do tworzenia funduszu premiowego.