Kodeks pracy, określając podstawowe formy stosunku pracy, zapewnia związkom zawodowym właściwą pozycją i współudział w kształtowaniu tych stosunków, reguluje główne formy współpracy kierowników zakładów z radami zakładowymi, przyznaje instancjom związkowym niezbędne uprawnienia w procesie stosowania prawa pracy.

W hierarchii organizacyjnej instancją najwyższą jest Centralna Rada Związków Zawodowych, której podlegają zarządy główne branżowych związków zawodowych. W przedsiębiorstwie liczącym więcej niż 20 członków związku zawodowego wybiera się radę zakładową, a przy mniejszej liczbie członków - delegata związkowego.

Jakkolwiek praca w radzie zakładowej ma charakter społeczny, to jednak w dużych przedsiębiorstwach członkowie rady zakładowej zostają oddelegowani do pracy związkowej na okres kadencji, pobierając w tym czasie wynagrodzenie jak za czas urlopu.

Większą część pieniędzy ze składek związkowych przeznacza się na prowadzenie działalności kulturalnej i oświatowej. Z tych funduszów wypłaca się zapomogi, zasiłki w razie śmierci pracownika lub członków najbliższej jego rodziny itp. Pozostała część składek jest przekazywana nadrzędnym instancjom związkowym.

Rady zakładowe prowadzą działalność w stałych i problemowych komisjach, stanowiących organ doradczy rady. Na przykład powołuje się komisję współzawodnictwa i ochrony pracy, młodzieżowe, kobiece, kultury fizycznej i turystyki itp. Członkami komisji, w zależności od zakresu działania danej komisji, są członkowie plenum rady zakładowej, członkowie kierownictwa przedsiębiorstwa, przedstawiciele organizacji społecznych i zakładowej służby zdrowia. W ramach działalności rady zakładowej pozostaje też prowadzenie kasy zapomogowo-pożyczkowej.