W zakresie środków trwałych oddziaływanie za pomocą bodźców ekonomicznych przebiega w dwóch torach:

Dzięki spełnianiu podstawowych funkcji, a zwłaszcza funkcji kosztowej prawidłowo ustalone stawki amortyzacyjne mają skłaniać przedsiębiorstwa m.in. do racjonalnego i optymalnego wykorzystania środków trwałych.

Po pierwsze, przedsiębiorstwa dokonują w ciężar kosztów własnych produkcji odpisów amortyzacyjnych

Po drugie pozostające w dyspozycji przedsiębiorstw środki trwałe podlegają oprocentowaniu (opodatkowaniu) na rzecz budżetu państwa.

Przesłanką do wprowadzenia do naszego systemu ekonomiczno-finansowego instytucji oprocentowania środków trwałych była chęć uruchomienia dodatkowego bodźca ekonomicznego mającego skłaniać przedsiębiorstwa do oszczędnego gromadzenia oraz racjonalnego wykorzystywania pozostających w ich dyspozycji zasobów środków trwałych. Powinno się to przyczynić zarówno do ułatwienia ekonomicznego wyboru kierunków inwestowania, jak i weryfikacji słuszności podejmowanych decyzji prowadzących do powiększenia zasobów środków trwałych. Jeśli trzeba będzie po dokonaniu inwestycji i powiększeniu w ten sposób zasobów majątku trwałego płacić od niego oprocentowanie (podatek majątkowy) przedsiębiorstwo skieruje wysiłki na instalowanie i budowę urządzeń jak najbardziej efektywnych w eksploatacji i możliwie tanich w procesie inwestowania.

Oprocentowanie powinno również stanowić dla przedsiębiorstw bodziec do wyzbywania się zbędnych i nieefektywnych środków trwałych i przyczynić się do bardziej racjonalnego i pełniejszego wykorzystywania posiadanych środków trwałych.

Oprocentowaniu podlegają . środki trwałe przedsiębiorstw państwowych z wyjątkiem obiektów:

- służących działalności o charakterze socjalno-bytowym,

- służących do ochrony powietrza i wód przed zanieczyszczeniem,

- uznanych w obowiązującym trybie za trwale nieczynne.

Istota reprodukcji i jej formy

Oprocentowanie w wysokości 5% w stosunku rocznym oblicza się od wartości początkowej (brutto) środków trwałych. Minister finansów upoważniony jest do obniżania dla niektórychprzed- siębiorstw lub ich grup stawki oprocentowania.

Powyższe rozwiązania nie dotyczą jednostek inicjujących, w których opodatkowuje się fundusze własne finansujące środki trwałe.

Istota reprodukcji i jej formy. Wzrost produkcji następuje głównie w następstwie powiększenia zasobów produkcyjnych, w tym przede wszystkim środków pracy. Wynika to z faktu, że wraz z rozwojem postępu technicznego wzrasta udział pracy uprzedmiotowionej. Następuje to przede wszystkim drogą podejmowania nowych inwestycji, dających m.in. dodatkowe maszyny i urządzenia produkcyjne. Prowadzi to do zastępowania pracy żywej przez środki pracy, albo inaczej mówiąc - lepszego uzbrojenia pracy żywej.

Nie jest to jedyna droga osiągania przyrostu dochodu narodowego. Wraz bowiem z rozwojem bazy technicznej powstaje i nabiera coraz większego znaczenia sprawa zwiększenia efektywności istniejącego majątku trwałego. Można to uzyskać przez lepsze wykorzystanie go oraz przez racjonalny proces reprodukcji (odnowy) środków trwałych.

Jak już wiadomo, reprodukcja środków trwałych następuje w dłuższych odstępach czasu. W zależności od rodzaju środka trwałego czy sposobu eksploatacji jego reprodukcja następuje po kilku lub kilkunastu cyklach produkcyjnych i może ona być dokonana w dwóch zasadniczych formach: jako reprodukcja częściowa i jako reprodukcja całkowita.