Podstawową zasadą systemu ekonomicznego przedsiębiorstwa socjalistycznego jest - jak już wiadomo - rozrachunek gospodarczy. Jego prawidłowe działanie uwarunkowane jest dobrze zorganizowanym rachunkiem kosztów. Umożliwia on bowiem porównanie poniesionych kosztów z uzyskanymi przychodami. Wydatkowane w formie rzeczowej nakłady są ujęte w kosztach w postaci pieniężnej. Dzięki temu możemy agregować nakłady o różnym charakterze, uzyskując przy tym możliwość syntetycznej oceny działalności przedsiębiorstwa. W tym właśnie rozwiązaniu realizuje się funkcja kontrolna rachunku kosztów, jako istotnego instrumentu w posługiwaniu się rachunkiem ekonomicznym zarówno w ocenie, jak i w oddziaływaniu na prawidłowe gospodarowanie przedsiębiorstw.

Ze względu na znaczenie obniżki kosztów - tak dla przedsiębiorstwa, jak i dla całej gospodarki narodowej - należy podkreślić kilka istotnych jej elementów.

- 1. Podstawowym warunkiem wzrostu wydajności pracy, a przez to zmniejszenia nakładów pracy żywej - jest zapewnienie możliwości jak najefektywniejszego wykorzystania czynników produkcji. Sprzyja temu wprowadzenie nowych metod technologicznych, mechanizacja i uprzemysłowienie wykonawstwa robót, o czym była już mowa. Jak wiadomo, mechanizacja jest podstawową drogą podnoszenia wydajności pracy społecznej.

- 2. Duże znaczenie mają wszelkiego rodzaju usprawnienia organizacyjne. Prowadzą one z reguły, między innymi, do likwidacji przestojów w pracy, a więc zapobiegają marnotrawstwu siły roboczej.

- 3. W przedsiębiorstwach budowlano-montażowych istotny wpływ na poziom kosztów produkcji ma racjonalna gospodarka materiałowa, ponieważ udział kosztów materiałów w całości kosztów produkcji jest - jak już wskazywano - wysoki. Dotyczy to m.in. zmiany tam, gdzie jest celowe i możliwe z technicznego punktu widzenia, np. materiałów deficytowych i drogich na materiały zastępcze, przez zastosowanie tworzyw sztucznych.

- 4. Należy podkreślić znaczenie, jakie w zakresie obniżki kosz' tów produkcji ma prawidłowe i zgodne z warunkami technicznymi wykonywanie robót, obiektów itp.