Pełna i wszechstronna ocena stanu majątkowego i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa wymaga prowadzenia badań nie tylko w ujęciu statycznym (na określoną datę), lecz także porównawczo: a więc w ujęciu dynamicznym w czasie i między przedsiębiorstwami (badania międzyzakładowe).

W celu rozszerzenia zakresu analizy (i możliwości wnioskowania na podstawie jej wyników) posługujemy się - niezależnie od struktury procentowej aktywów i pasywów w ogólnej sumie bilansu - dodatkowymi wskaźnikami i współczynnikami. Możemy więc obliczyć wskaźnik struktury aktywów7 i strukturę pasywów.

Gdy w aktywach przewyższają środki obrotowe, wtedy wskaźnik ten jest mniejszy od jedności odwrotnie jest, gdy w aktywach przewyższają środki trwale (w naszym przykładzie wskaźnik ten wynosi 2,17).

W odniesieniu do produkcyjnego majątku trwałego, a zwłaszcza wartości wyposażenia w maszyny i urządzenia, omawiany wskaźnik określa m.in. stopień zmechanizowania procesu produkcyjnego, przy czym wzrost wskaźnika należy uznać w zasadzie jako zjawisko korzystne. Może to świadczyć:

- o wzroście wartości środków trwałych, a więc o rozbudowie bądź odnowie i modernizacji aparatu wytwórczego przedsiębiorstwa (wzroście jego zdolności produkcyjnej)

- o lepszym wykorzystaniu obrotowych zasobów produkcyjnych, na co wskazuje wzrost zaabsorbowania środków obrotowych przez środki trwałe (co jest zjawiskiem pozytywnym),

- o przeinwestowaniu i trudnościach w zaopatrzeniu w materiały.

Z bilansu możemy także dowiedzieć się, jaki jest stopień umorzenia środków trwałych (w naszym przykładzie wynosi on 38%).

SCHEMAT UPROSZCZONEGO BILANSU PRZEDSIĘBIORSTWA (W MILIONACH ZŁOTYCH) CZ. II

- Tabele obejmują przykładowo poniższe grupy wskaźników:

- zadania produkcyjne i wyniki: obrót globalny, produkcja budowlano-montażowa, pomocnicza produkcja przemysłowa i usługi produkcyjne produkcja niegotowa (roboty w toku), efekty rzeczowe, sprzedaż

- środki i nakłady: wartość środków trwałych brutto, nakła-- dy na inwestycje, nakłady na remonty, przeciętny stan zatrudnienia, fundusz płac, nakłady na postęp techniczny, nakłady na bhp, koszty produkcji

- relacje nakładów i wyników: współczynniki majątkochłon- ności, czynniki materiałochłonności, współczynniki pracochłonności i płacochłonności, produktywność środków trwałych, wydajność pracy, poziom kosztów własnych

- rozliczenie syntetycznego wyniku finansowego: zmiany wyniku finansowego w porównaniu z rokiem poprzednim z tego tytułu zmiany sprzedaży produkcji, zmiany kosztów produkcji, zmiany strat i zysków nadzwyczajnych

- wskaźniki uzupełniające: stopień koncentracji produkcji, liczba placów budów, przeciętny cykl realizacji inwestycji

- wskaźniki nieprawidłowości: koszty robót poprawkowych, godziny nadliczbowe, przekroczenie cykli budowy, kary umowne, kary za przetrzymywanie obcego taboru, liczba wypadków przy pracy.

Jak już podkreślaliśmy, analiza ekonomiczna stanowi ważne narzędzie zarówno w procesie oceny działalności gospodarczej, jak i zarządzania przedsiębiorstwem. Jest ono tym skuteczniejsze, im lepszy jest dobór danych informacji i wskaźników. Powinien on zwłaszcza pozwalać na kojarzenie występujących w działalności przedsiębiorstwa zjawisk ekonomicznych oraz wyciągania wniosków tak dla oceny jej efektywności jak i prognozowania dalszego rozwoju gospodarczego analizowanej jednostki.