MIERNIKI UDOSKONALNONE
Wśród mierników wartościowych do niedawna prawie powszechnie stosowana była produkcja globalna. Ponadto stosowano szereg mierników wyspecjalizowanych, np. za oszczędność niektórych, rzadkich surowców i materiałów, za jakość produkcji itp., a więc obejmujących tylko pewne odcinki działalności. Mierniki te stawały się coraz mniej przydatne do obiektywnej oceny pracy przedsiębiorstw. Niemniej miernik produkcji globalnej spełnia swoją rolę, jeśli chodzi o cele analityczno-orientacyjne i planistyczne. Wyraża bowiem najlepiej cele działalności przedsiębiorstwa, służy jako podstawa kształtowania funduszu płac, planowania zaopatrzenia materiałowego itp. Obecnie w miejsce tych mierników coraz szerzej wprowadza się mierniki udoskonalone, a m.in.:
- miernik produkcji czystej,
- produkcji dodanej, czyli produkcji czystej zwiększonej o amortyzację,
- syntetyczne mierniki oceny, a przede wszystkim kwotę zysku, czyli część dochodu czystego, oraz stopę zysku, wyrażającą stosunek procentowy osiągniętego wyniku finansowego do przeciętnego stanu środków i przedmiotów pracy, czyli środków produkcji,
- wskaźniki rentowności netto (stosunek zysku do kosztów własnych produkcji).
Istota mierników syntetycznych wyraża się w tym, że ujmują one zarówno nakłady, jak i wyniki działalności przedsiębiorstwa. Za ich pomocą możemy więc zarówno porównywać, jak i mierzyć nakłady i wyniki. Tych funkcji nie spełnia miernik wartości produkcji globalnej nie mówi on bowiem przy użyciu jakich ilości środków produkcji i przy jakich nakładach pracy żywej został on osiągnięty. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza wtedy, gdy chcemy porównywać efektywność gospodarczą poszczególnych jednostek (przedsiębiorstw). W tej mierze właśnie mierniki syntetyczne stanowią najlepszy miernik.
Jak z powyższego wynika, wymienione w tym punkcie narzędzia, a zwłaszcza mierniki oceny i bodźce ekonomiczne, pozostają w ścisłych, wielostronnych zależnościach, tworząc jedno z podstawowych ogniw w systemie zarządzania jednostkami gospodarczymi.