Pojęciem dochodu narodowego posługujemy się w odniesieniu do całej gospodarki narodowej. Natomiast w stosunku do niższych szczebli gospodarki narodowej używamy pojęcia produkcji czystej. Oblicza się ją w ten sposób, że od produkcji globalnej poszczególnych zakładów odejmuje się ogólną sumę kosztów materialnych poniesionych przez nie w ciągu roku, a więc całą wartość przeniesioną. Wielkość produkcji czystej reprezentuje wkład pracy, czyli wskazuje, w jakim stopniu pracownicy danego zakładu produkcyjnego przyczynili się do wytworzenia ogólnego dochodu narodowego.

Wytwarzane produkty i usługi podlegają podziałowi między odbiorców pośrednich (zakłady, jednostki produkcyjne) oraz odbiorców końcowych: konsumentów indywidualnych oraz zagranicę. Pozostałą część, obejmującą różnorodne dobra materialne, przeznacza się na akumulację - przede wszystkim na cele inwestycyjne, w tym na inwestycje zwiększające produkcyjny majątek trwały, stanowiące główne źródło zwiększenia ogólnego tempa rozwoju gospodarczego kraju.

Warunkiem bowiem zwiększenia dochodu narodowego w latach następnych i jego optymalnej - w danym okresie i w danych warunkach - strukturze, a w konsekwencji lepszego zaspokojenia potrzeb indywidualnych i zbiorowych społeczeństwa, jest przeznaczanie corocznie części dochodu narodowego na powiększenie zasobów środków produkcji, a zwłaszcza środków pracy. Następuje to przez skierowanie nakładów na działalność inwestycyjną.

Wielkość, strukturę oraz proporcje i kierunki podziału produktów i usług określa narodowy plan społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Jego opracowanie polega na zbilansowaniu rozpo- rządzalnych zasobów w wielkościach fizycznych na tle potrzeb. Natomiast towarowo-pieniężny charakter gospodarki sprawia, że podziału wytworzonych wartości materialnych dokonuje się za pomocą pieniądza. Służy on do przesuwania produktów pracy od wytwórcy do końcowego odbiorcy.