Przez gospodarkę narodową rozumie się całość działalności gospodarczej prowadzonej w ramach danego kraju i ściśle uzależnionej od struktury tej gospodarki. Składa się na nią działalność gospodarcza (gospodarka) w sferze produkcji, obiegu, podziału i konsumpcji, a także wszelka działalność w pozostałych dziedzinach życia gospodarczego.

Kierowanie gospodarką narodową jest jedną z podstawowych funkcji państwa socjalistycznego. Celem zaś tego działania jest dążenie do najpełniejszego - w danych warunkach - zaspokojenia potrzeb społeczeństwa, zgodnie z przyjętymi celami gospodarki socjalistycznej. Wyraża się to w tym, że podejmując decyzje w sprawie jak najlepszego wykorzystania zasobów produkcyjnych dany organ kieruje się znanymi mu potrzebami oraz preferencjami społecznymi, określającymi min. stopień przydatności poszczególnych produktów (usług) z punktu widzenia optymalnego zaspokojenia potrzeb społeczeństwa.

Zadania związane z zaspokajaniem potrzeb społeczeństwa trzeba realizować w warunkach ograniczonych możliwości produkcji i nieograniczonych potrzeb. Sposób rozwiązywania związanych z tym zagadnień w gospodarce socjalistycznej określony jest przez jej szczególne cechy. Wymieńmy podstawowe:

- 1) społeczna własność środków produkcji,

- 2) centralne kierowanie gospodarką narodową,

- 3) optymalne zaspokajanie potrzeb całego społeczeństwa jako cel gospodarki socjalistycznej,

- 4) swoboda wyboru rodzaju produktu i miejsca jego zakupu,

- 5) swoboda wyboru rodzaju i miejsca pracy.

POJĘCIE GOSPODARKI NARODOWEJ I KIEROWANIE GOSPODARKĄ CZ. II

Własność środków produkcji może mieć charakter społeczny jedynie wtedy, gdy istnieją warunki zapewniające wykorzystanie ich w sposób zgodny z celami społeczeństwa .jako całości. Oznacza to potrzebę zapewnienia społecznego dysponowali' nia zasobami produkcyjnymi, czyli takiej organizacji gospodarki narodowej oraz sposobu kierowania nią, aby z jednej strony zapewnić centralne kierowanie życiem gospodarczym jako całością, z drugiej zaś jasno ustalić zadania oraz środki niezbędne do ich realizacji dla niższych ogniw gospodarczych (szczebli zarządzania). Trzeba więc podzielić gospodarkę narodową na odpowiednie układy działające (jednostki organizacyjne) tak, aby realizacja przez nie zadań cząstkowych przyczyniła się w sposób najpełniejszy do osiągnięcia celu głównego, jakim jest optymalne zaspokojenie potrzeb społeczeństwa. Wymaga to z kolei opracowani metod i form przenoszenia założeń celów wyznaczonych przez najwyższy organ (szczebel zarządzania pierwszej rangi) dla całej gospodarki narodowej, do niższych ogniw aparatu gospodarczego oraz zakreślenia dla poszczególnych jednostek gospodarczych (szczebli zarządzania) pola decyzji związanych z realizacją wyznaczonych im zadań, czyli ustalenia, kto o czym decyduje.

Warunkiem bowiem sprawnego i efektywnego działania całego aparatu gospodarczego jest nie tylko ustalenie zadań cząstkowych dla poszczególnych części składowych gospodarki, lecz także zapewnienie zgodności pomiędzy liczbą szczebli zarządzania a zakresem decentralizacji w zarządzaniu , jak również stworzenie warunków działania i zespołu bodźców wyzwalających aktywność w składowych częściach układu koniecznych do realizowania ustalonych celów i zadań cząstkowych.