Obecnie obowiązujące zasady rozliczeń za roboty budowlano-montażowe przewidują trzy zasadnicze formy rozliczeń wykonawców ze zleceniodawcami, a mianowicie:
- rozliczenia jednorazowe, obejmujące wykonanie umowy lub jej części stanowiącej przedmiot odbioru,
- rozliczenia kilkufazowe za pomocą faktur częściowych,
- rozliczenia za pomocą faktur miesięcznych, wystawionych na podstawie protokołów częściowego odbioru robót.
W związku z obowiązkiem przeprowadzania rozliczeń między jednostkami gospodarki uspołecznionej w formie bezgotówkowej gospodarka kasowa tych jdnostek podlega szczególnym rygorom określonym w przepisach dotyczących rozliczeń pieniężnych. W myśl tych przepisów wypłaty gotówkowe mogą być dokonywane ze środków podjętych z rachunku bankowego, przy czym podejmując gotówkę z banku jednostka gospodarki uspołecznionej jest obowiązana określić jej przeznaczenie.
W rozliczeniach między jednostkami gospodarki uspołecznionej obowiązuje generalna zasada, zgodnie z którą jednostki te są obowiązane do rozliczenia wzajemnych płatności za dostawy, roboty i usługi w formie bezgotówkowej. Obowiązek rozliczeń bezgotówkowych dotyczy płatności przekraczających 5000 zł. Sumy niższe mogą być rozliczane w gotówce.
Rozliczenie wykonawcy za wykonanie umowy lub jej części, stanowiące umówiony przedmiot odbioru, następuje na podstawie faktury, którą wystawia wykonawca na podstawie protokołu odbioru, stanowiącego jej integralną część najpóźniej w ciągu 20 dni od daty zakończenia odbioru. Odbiór dokonany przez zleceniodawcę ma na celu:
Jeżeli ustalony w umowie okres wykonywania przedmiotu odbioru, składającego się z kilku obiektów, jest dłuższy niż 12 miesięcy, strony mogą ustalić w umowie, że wykonawca w7ystawia faktury częściowe za określone w umowie zakończone obiekty bez dokonywania odbioru. Liczba faktur częściowych dla jednego przedmiotu odbioru nie może być większa niż trzy.
Przedsiębiorstwa ustalają ilościowy stan robót w toku w drodze spisu z natury, tj. inwentaryzacji. Ma ona na celu określenie ilości wykonanych robót w jednostkach technicznych obmiaru lub innych jednostkach właściwych dla danego rodzaju robót. Z kolei tak ustalony zakres robót podlega wycenie (ustaleniu jego wartości) według kosztu własnego, poprzedzonej ustaleniem wartości produkcji w toku według cen. Tę wartość stanowi suma iloczynów ilości robót i ich cen kosztorysowych skorygowana o:
Obiekty i roboty wykonane przez przedsiębiorstwo budowlane stanowią produkcję gotową wtedy, gdy wszystkie niezbędne procesy produkcyjne zostaną zakończone i zleceniodawca może przyjąć te obiekty (roboty) jako zakończone.
Indywidualny, niepowtarzalny i złożony charakter produkcji budowlanej powoduje, że ustalanie wynagrodzeń (ceny) za wykonane przez przedsiębiorstwo budowlano-montażowe roboty {wytworzone obiekty) następuje w sposób nietypowy, zbliżony' do stosowanego przy jednostkowej i małoseryjnej produkcji przemysłowej. Sposób ten polega na indywidualnym kalkulowaniu ceny, przy czym we wszystkich możliwych wypadkach stosuje się zasadę jej jednolitości.
Produkcja budowlana stanowi rezultat wielu procesów - operacji powiązanych ze sobą i współzależnych.